Bestie i autorzy

Jacek Piekara to pisarz zdecydowanie kontrowersyjny, ostatnio złej sławy przysporzył mu też spór z Dorotą Wellman. Nie należę jednak do osób, które postrzegają książki przez pryzmat autora, dosyć łatwo mi to rozdzielić, o ile – rzecz jasna – sam autor nie przemyca do swoich dzieł tych samych poglądów i nie robi tego w sposób mało subtelny. Jasne, można powiedzieć, że wtedy się po prostu nie czyta, ale w gruncie rzeczy znam wiele osób, które drażnią mnie jako osoby prywatne, a książki uwielbiam, nawet jeśli coś tam czasami można wyłapać.

Wiele osób nie może znieść twórczości Piekary właśnie ze względu na jego podejście do kobiet, dosyć szowinistyczne, trzeba przyznać, choć zdarzają mu się teksty, w których tak bardzo tego nie widać. W niektórych zdołał po prostu wykreować świat, gdzie takie podejście jest elementem codzienności i nie zaskakuje tudzież nie oburza – tak po prostu jest, jak chociażby w przypadku cyklu o Inkwizytorze. Ba, kiedy w kiepskawych raczej prequelach nasz Mordimer zakochuje się jeszcze jak uczniak i w stosunku do kobiet zachowuje się znacznie poprawniej niż później (wcześniej), coś czytelnikowi nie pasuje.

Nie jestem osobą specjalnie uczuloną na takie sytuacje, wiem, co robię, kiedy sięgam po kolejną pozycję z dorobku Piekary, jeśli by mi to nie pasowało, po prostu bym sobie odpuściła – tak robię zazwyczaj. Na ogół podoba mi się jego styl, pomysły też ma całkiem niezłe, ucieszyłam się więc, kiedy w księgarni zobaczyłam zbiór opowiadań, Bestie i ludzie.

Potwory czają się bliżej niż myślisz!

Zbiór 10 opowiadań, w których znajdziecie czysty, pierwotny lęk. Grozę wywołaną świadomością, że największy koszmar czka na nas tuż obok. Przychodzi w postaci uśmiechniętego sąsiada albo dziewczyny zaczepionej w barze. Czasem w osobie kogoś, kogo znamy od wielu lat.

Najbardziej przerażające jest to, że o otaczającym nas świecie nie wiemy wszystkiego. A dokładniej – nie wiemy prawie nic.

Brzmi nieźle, prawda? Zwłaszcza jeśli lubi się powieści grozy w stylu kingowskim, gdzie zło jest przyczajone, zgoła niewidoczne, a człowiek i jego żądze potrafią doprowadzić do dużo gorszych sytuacji niż niejeden potwór z piekła rodem. I tak, te dziesięć opowieści traktują o czymś teoretycznie codziennym, a jednocześnie przerażającym, nienazwanym. Pomysły również są naprawdę świetne. Chyba najbardziej spodobali mi się Dobrzy sąsiedzi, tekst otwierający ten zbiór – traktujący o ludziach żyjących w świecie zapewne dotkniętym zimą postnuklearną, a jednocześnie współegzystujący z mroźnymi postaciami jakby żywcem wyjętymi z baśni. Zarazem mam również wrażenie, że to opowiadanie jest najbardziej oryginalne, inne są w większości osadzone w rzeczywistości typowej dla powieści urban fantasy, co tak naprawdę sprawia, że nie trzeba nakreślić zbyt wyraźnie tła – w końcu znamy to wszystko. Jeśli lubi się ten gatunek, można się naprawdę ucieszyć, w końcu pewien realizm i magia stanowią naprawdę fantastyczne połączenie i dają rewelacyjny podkład pod rozmaite, czasami wyjątkowo oryginalne pomysły. Wśród nich najprzyjemniej czytało mi się Klub wyjątkowych dżentelmenów, nawiązujący oczywiście do Ligi…, choć w inny, mniej oczywisty sposób. Nakreślone tam realia i możliwości wyjątkowo przypadły mi do gustu, sam tekst również stanowi bardzo dobry wstęp do dłuższej opowieści, jeśli autor miałby na to ochotę – ciekawe pole do eksperymentów. Ciekawe spojrzenie na magię i rzeczy niedostrzegalne dla śmiertelnika oferuje również Pan Wierszokleta i magiczny świat elfów – nie do końca oczywista. Interesujące są Kwiatki i czekoladki, poruszające tak popularny ostatnio temat zombie, ale z ludzkiego punktu widzenia, stawiającego pytanie, kto tutaj tak naprawdę jest bestią – ten tekst daje do myślenia. Pewnym rozczarowaniem jest natomiast Strzeżcie się Marsjan, nawet gdy przynoszą dary – sam pomysł świetny, choć inspirowany innymi tekstami fantastycznymi… przylatują obcy i podarowują populacji miasteczka indywidualnie dobrane prezenty… Jednak tak naprawdę to zaledwie pretekst do zasadniczej części opowiadania.

I właśnie z nią mam największe problemy w tym zbiorze. Część tekstów traktuje motyw przewodni dosyć metaforycznie, odkrywczo, w części chodzi po prostu o faceta wykorzystującego kobiety w sposób wręcz oczywiście, dosłownie obrzydliwy. Gwałty, porwania, uwięzienie, zabójstwa… Nie miałabym nic przeciwko jednemu takiemu opowiadaniu, bo doskonale pasuje do tematu, w dodatku mógłby być świetnie połączony z innymi w kontekście Bestii i ludzi. Takie chociażby Trzymaj mnie za rękę, kochanie… jest ciekawym tekstem fantastycznym, opowiadającym o prawdziwym potworze i jedno dobrze wpisuje się w całość narracji. Niemniej motyw znęcania się nad kobietami mamy też we wspomnianym już Strzeżcie się Marsjan… oraz Pannie chlupce i piesełku, i to już zakrawa na nadmierne epatowanie tematyką, wręcz rozkoszowanie się opisami i motywem. Pomijając już wszystko inne, wyjątkowo kiepsko wpływa to na samą fabułę opowiadania, bo już od początku niemal oczywistym jest, jak wszystko się skończy. Naprawdę mam wrażenie, że nawet w zbiorze Świat jest pełen chętnych suk nie było tak przewidywalnie i wręcz obrzydliwie.

A szkoda, bo Piekara naprawdę potrafi wymyśleć coś oryginalnego i napisać to w wyjątkowo żywy, przystępny każdemu sposób. Część tekstów w Bestiach i ludziach to naprawdę solidny kawałek fantastyki i mogłabym bez problemu polecić ten zbiór każdemu, komu oczywiście odpowiada specyficzna narracja autora. Niemniej lektura całości pozostawiła mi pewien… niesmak.

Jacek Piekara, Bestie i ludzie, wyd. Fabryka Słów, Lublin-Warszawa 2018